توت فرنگی کردستان 1725 871 0918

اثر عوامل محیطی روی رشد و نمو توت فرنگی

توت فرنگی گیاهی است که در خاکهای مختلف تقریبا سازگار است با این وجود خاکهای عمیق نرم با بافت شنی رسی را ترجیح می‌دهد. بهترین PH برای توت فرنگی 5.5 تا 6.5 می‌باشد. اگر میزان آهک خاک از حد مجاز بیشتر باشد عارضه کلروز یا زرد شدن برگها بروز خواهد کرد. از لحاظ آب و هوا در شرایط مرطوب و شرایط نسبتا گرم محصول‌دهی مناسب خواهد داشت. در شرایط گرم و مرطوب باید آب کافی در اختیار گیاه قرار گیرد و همچنین ارقام مقاوم به گرما انتخاب گردد. در ارتفاع 400 تا 800 متری از سطح دریا می‌تواند رشد مناسبی داشته باشد. نیمه مقاوم به سرما بدون پوشش کاه و کلش می‌تواند تا 5- درجه سانتیگراد را تحمل نماید ولی با پوشش ویژه تا 18- درجه سانتیگراد را متحمل است.

از نظر نیاز سرمایی جزء گیاهان کم نیاز به سرما تقسیم بندی می‌شود. بطوری که در 200 تا 400 ساعت دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد نیاز سرمایی و ناچیز آن منتفی می گردد. سطحی بودن ریشه‌ها که معمولا تا عمق 15 تا 20 سانتیمتری خاک توزیع می‌گردد گیاه را حساس به کم آبی می‌کند. جهت تولید محصول بهاره باید از ارقامی استفاده گردد که طالب روزهای کوتاه و نیاز دمایی پائین‌تری باشند تا گل انگیزی و محصول‌دهی آنها به خوبی انجام گیرد. در ارقام 4 فصله روز کوتاهی یا روز بلندی و همچنین پائین بودن و بالا بودن درجه حرارت زیاد مطرح نیست و این گروه از توت فرنگی‌ها معمولا در شرایط مختلف به راحتی گل می‌دهند.

دما

یکی از عوامل محدود کننده رشد بوته های توت فرنگی دمای محیط می باشد . بوته های توت فرنگی دماهای بیش از حد بالا و یا سرماهای شدید را تحمل نمی کنند و مناسب ترین دما برای رشد و نمو بوته ها در حدود 26-20 درجه سانتی گراد میباشد.

البته برخی از ارقام توت فرنگی به طور استثنا سرمای شدید را تحمل می کنند. ارقام وحشی توت فرنگی و یا ارقام تجاری که برگ های سبز تیره دارند، گرمای شدید را تحمل می کنند. سرمای زمستان هنگامی به بوته ها آسیب می رسانندکه بعد از یک دوره یخبندان هوا گرم می شود و به ویژه در این شرایط بوته های ضعیف از بین می روند.

دمای محیط در تشکیل و رشد گل ها ،ساقه رونده و دیگر اندام ها تاثیر بسزایی دارد چنانچه ذکر گردید ،با کاهش دما دراواخر فصل رشد و همراه با کاهش طول روز در ارقام بهاره گل انگیزی آغاز می شود. تشکیل و رشد ساقه های رونده با افزایش دما ،بیشتر می شود. رشد و نمو ریشه های توت فرنگی در دمای خنک اوایل بهار و اواخر تابستان بیشتر بوده و با افزایش دما در طی فصل رشد و به ویژه درهنگام رسیدن میوه ها،رشد ریشه کمتر می شود. با افزایش دمای محیط ، تشکیل و رشد برگ افزایش می یابد و هنگامی که دما به 30 درجه سانتی گراد می رسد ، تولید و افزایش سطح برگ متوقف می گردد. دمای محیط در رشد میوه ها نیز تاثیر دارد و با افزایش دما ، میوه ها زودتر می رسند. برخی از ارقام توت فرنگی نظیر Missionary و Blakmor مقاوم به گرما و خشکی می باشند.

بطور کلی توت فرنگی درجه حرارت های بالا و همچنین خیلی کم را تحمل نمی کند. یخبندان زمستانی در مورد ارقام موجود به ندرت باعث خشک شدن و از بین رفتن بوته ها می گردد. اثر سرما موقعی خطرناک می شود که پس از یک دوره ی یخبندان ، هوای گرم تری را به دنبال داشته باشد در این صورت بوته های ضعیف به شدت صدمه دیده و خشک می شوند.لذا درمناطقی که تغییرات درجه حرارت شدید است بوته های توت فرنگی را با پوششی از کاه یا کلش از خطر سرما زدگی حفظ می کنند . سرمای دیر رس در مرحله گلدهی می تواند حتی در درجه حرارت های کمی پایین تر از صفر درجه نیز باعث صدمه زدن به گل ها و عدم تشکیل میوه گردد. این گونه خطرات بیشتر در مناطقی پیش می آید که هوای سرد در آنجا به حال سکون باقی می ماند.

بنابرین باید برای کاشت توت فرنگی مناطقی را انتخاب کرد که خطر سرما زدگی وجود نداشته و احتمال آن خیلی کم باشد.

گرمای شدی د رشد و نمو گیاه را مختل یا متوقف می سازد. بطور کلی با توجه به خصوصیات مرفولوژیکی گیاهان این خانواده و تنوع ارقام موجود در آن ها عکس العمل ارقام مختلف نسبت به تغییرات درجه حرارت یکسان نمی باشد. به عنوان مثال: ارقامی که برگهای تیره دارند وبه نوع وحشی (f.chiloensis) نزدیک می باشن د حساسیت کمتری نسبت به تغییرات درجه حرارت در مقایسه با ارقامی که دارای برگ های روشن هستند مانند (f.virginiana) نشان می دهند.

با توجه به شرایط آب وهوای متنوعی که در ایران از آذربایجان تا خراسان ودر مناطق جنوبی ایران وجود دارد. می توان توت فرنگی را در اکثر مناطق ایران کشت نمود. علی رقم خصوصیات رویشی ونیاز های حرارتی ، این گیاه در نواحی سردسیر ، نیمه گرمسیر و گرمسیر نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد. به عنوان مثال در مناطق گرم و مرطوب خطر آلودگی به بیماریهای قارچی و در مناطقی که بارندگی زیاد می باشد خطر عدم تشکیل میوه وجود دارد . هم چنین در مناطقی که گرمای خشک و بادهای موسمی وجود دارد اختلالات رویشی بسیاری در گیاه بروز می نماید. بنابراین باید با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی منطقه مورد نظر ارقامی را که بیشترین مقاومت و سازگاری را دارند انتخاب و کشت کرد.

رطوبت

بوته های توت فرنگی به میزان رطوبت خاک بسیار حساس بوده و در شرایط خشک از رشد ضعیف برخوردار می باشند. آبیاری کافی بعد از کاشت نشاء از اهمیت بیشتری برخوردار می باشدواز تلفات بوته ها می کاهد . در ضمن وجود رطوبت مناسب در خاک موجب رشد و نمو کافی میوه ها میگردد آبیاری بیش از حد به ویژه در خاک های سنگین که زهکشی کافی نداشته باشند باعث از بین رفتن بوته ها می گردد زیرا ریشه های گیاه در شرایط اکسیژن کم قرار می گیرند . آبیاری بارانی و یا بارندگی های طبیعی هنگام باز شدن گلها مضر بوده و مانع گرده افشانی و تلقیح میوه ها می گردد رطوبت نسبی بیش از حد هوا موجب شیوع سفیدک وبیماری پوسیدگی خاکستری در اندام های هوایی ومیوه های توت فرنگی می گردد.

توت فرنگی به آب زیادی احتیاج دارد . بنابراین برای کاشت باید آب کافی در اختیار باشد. مخصوصا اگر از زمین های سبک شنی استفاده می شوداین ضرورت بیشتر احساس می گردد. آبیاری کافی در مرحله نشاءکاری برای گرفتن نشاء ها و کاهش تلفات بسیار موثر است . حداکثر نیاز آبی توت فرنگی هنگامی است که رطوبت زمستانه خاک کاهش یافته و گیاه وارد مرحله ی زایشی شده است. در این صورت آبیاری کافی باعث درشت شدن میوه ها می گردد و در صد میوه های درجه یک را افزایش می دهد. آبیاری بارانی یا بارندگی طبیعی در مرحله گل زیان بخش است، زیرا تلقیح گل ها را مختل می سازد. هم چنین در مرحله ی رسیدن میوه، آبیاری بارانی باعث لکه ای شدن میوه های رسیده شده وبیماری پوسیدگی وسفیدک میوه را تشدید می کند (پوشش مالچ می تواند عوارض فوق را کاهش دهد). البته در صورت وجود سیستم آبیاری بارانی می توان از زیان های ناشی از گرمای شدید پیش گیری کرد.آبیاری توت فرنگی باید با توجه به مرحله ی رشد آن و شرایط محیط انجام گیرد. مثلا آبیاری زیاد در ماه های تیر ومرداد رشد رویشی توت فرنگی را افزایش داده و استولون های زیادی تولید می شوند. طبق بررسی های انجام شده آبیاری زیاد در ماه های تیر ومرداد، باعث کاهش جوانه های گل و کاهش محصول به میزان 12تا 25 درصد در سال بعد شده است. بنابراین پس از پایان برداشت توت فرنگی آبیاری آن باید فقط بر حسب نیاز گیاه انجام گیرد، بر عکس در پرورش نشاء به منظور تولید بوته های بیشتر، آبیاری در زمان مذکور اهمیت زیادی دارد . نیاز آبی توت فرنگی در ماه های مهر و آبان که مصادف با تشکیل جوانه های گل است افزایش می یابد و آبیاری کافی در این دوره به افزایش عملکرد در سال بعد کمک فراوانی خواهد کرد.

تنظیمات فتوپریودی

کشت دو نوع توت فرنگی در حال حاضر مقرون به صرفه است. توت فرنگی های روز خنثی (همیشه بهار) و روز کوتاه (بهاره) . البته روز بلندهایی هم در اختیار هستند ولی آن ها اغلب محدود به باغ های خانگی هستند. ارقام روز کوتاه گیاهانی هستند که مستعد روزهای کوتاه می باشند و تولید (آغازش) جوانه های گل خود را در زیر 14 ساعت روشنائی در روز آغاز می کنند یا زمانی که دما پائین تر از 15 درجه سانتیگراد باشد . در حالیکه اگر دما بالای 15 درجه سانتیگراد باشد ، طول روز لازم برای تولید جوانه های گل به 8 الی 12 ساعت کاهش می یابد که بستگی به کولتیوار آن دارد. ارقام روز بلند تولید جوانه های گل (گل آغازی) خود را در دمای معمولی و ملایم و طول روز بیش از 12 ساعت آغاز می کنند

دوره رشد و نموی توت فرنگی دارای یک الگوی چرخه ای است که با محیط در ارتباط است در اقلیم هائی با زمستان سرد و در ارقام روز کوتاه ، جوانه های گل در اواخر تابستان و در پائیز در زمین شکل می گیرد و در اوایل سال بعد دربهار هنگامی که دما برای رشد آنها مناسب است باز می شوند. شروع بعدی برای رشد و نمو گل ها شدیدا به دما بستگی دارد و قسمت عظیمی از منشعب شدن طوقه ها درست بعد از اینکه رشد رونده ها در پائیز هنگامی که هوا خنک شده است،به علت کوتاهی روز رخ می دهد (10 ساعت) و این وضعیت تا رسیدن به یک یخبندان سخت ادامه می یابد.

ارقام روز کوتاه در اقلیم های آب و هوائی معتدل و نیمه گرمسیری نیز کشت می شوند که زمستان خیلی سرد ندارند ، اگر چه اگر دما زیاد بالا برود ، تولید جوانه های گل با محدودیت مواجه می شوند، برای مثال در رقم F.x ananassa که در رژیم دمایی 26-22 و 30-26 درجه سانتیگراد شبانه روزی نگه داشته شدند هیچ گونه القا گلدهی در روزهای کوتاه روی نداد. در F.vesca و دمای 20-10 درجه سانتیگراد شبانه روزی نیز ، گلدهی را در پی نداشت.

مینیمم تعداد چرخه های فتوپریودی لازم برای القا گلدهی در توت فرنگی های روز کوتاه از 7 تا 24 چرخه بسته به دما در حال نوسان است . در دماهای بالاتر ، به نظر می آید که دوره های القاء نوری طولانی تری مورد نیاز است.

ایتو و سایتو متوجه شدند که در زیر 8 ساعت فتوپریود فقط 10 چرخه برای گل انگیزی در دمای 24 درجه لازم بود، در صورتیکه در 30 درجه سانتیگراد بیش از 20 چرخه لازم بود با 16 ساعت فتوپریود ، 10 چرخه در 9 درجه سانتیگراد لازم بود ، اما با 16 چرخه در دمای 17 درجه گل انگیزی کامل می شد.

گیاهان روز خنثی تقریبا 3 ماه بعد از کشت ، جوانه های گل و طوقه را بدون توجه به طول روز تولید می کنند ولی دمای بالا می تواند مانع از تشکیل جوانه های گل شود ، همان طوری که در گیاهان روز کوتاه نیز ما شاهد چنین ماجرائی بودیم . دمای شبانه روزی 30-26 درجه سانتیگراد به طور کامل مانع از تولید جوانه های گل درارقامTristar , Hecker می شوند ، مع هذا این کولتیوارها در دماهای 18-22 ، 18-14 ، 26-22 درجه سانتیگراد شبانه روزی بیشترین تولید را داشتند.

اگر چه بیشتر کولتیوارها به راحتی در یکی از دو گروه روز کوتاه و روز خنثی دسته بندی می شوند، ولی تعدادی از ژنوتیپ ها نیز هستند که قراردادن آن ها در یکی از این دو گروه با توجه به برهم کنش عواملی چون ژنوتیپ، گرما و طول مدت روز بسیار سخت می نمایاند ، بنابراین طبق گفته ای مرز جداسازی توت فرنگی ها از روی تقسیم بندی بوته ها به بوته های روز کوتاه، روز خنثی و روز کوتاه اختیاری مشخص می شود. همچنین همیشه بهارها را به ضعیف ، متوسط و قوی تقسیم بندی می کنند.تنظیمات میزان گلدهی در کولتیوارهای نوین و امروزی توت فرنگی نسبت به گرما اهمیت پیدا می کند تا به طول روز و در عین حال گیاهان روز کوتاه نیز نسبت به این امر بیشتر از روز خنثی ها حساس اند.

در بوته های روز کوتاه بعد از گل دهی ، استولون ها از کنار برگ های جدید بیرون می آیند. استولون ها در روزهای بلند تولید می شوند ( بیش از 10 ساعت ) و دما در این حالت در محدوده ای میان 21 تا 30 درجه سانتیگراد است . استولون ها در فتوپریودی معادل 16 ساعت ، 3 برابر فتوپریود 14 ساعته تولید می شوند و در هر دو فتوپریود و دمای 21 درجه سه برابر بیشتر نسبت به دماهای 12،8 یا 15،6 ساقه رونده تولید می شوند ، استولون ها تا هنگامی که روزها کوتاه شوند (کمتر از 10 ساعت) و یخبندان فرا رسد گسترش می یابند. در گیاهان روز خنثی نیز شکل گیری استولون ها در روزهای بلند و در یک دمای ملایم بسیار بیشتر است. چه در گیاهان روز کوتاه و چه در روز خنثی، اگر رونده ها جدا شوند، طوقه برای تولید انشعابات بیشتر تحریک می شود و سرعت می گیرد.

تولید برگ ها در هر دو نوع بوته در تمام فصل ادامه می یابد. همچنین بیشتر برگ ها در طول روزهای بلند شکل می گیرند . رشد برگ ها در دمای زیر صفر درجه در پائیز متوقف و در تابستان هائی با بیش از دمای 30 درجه کاهش می یابد. گیاهانی که در دمای بالا نگهداری شدند ، از آن هائی که در شرایط خنک پرورش می یافتند دارای کانوپی ( سایه اندازی ) کمتری بودند و در نتیجه کاهش محصول را در پی داشتند . دمای بهینه بسته به کولتیوار ، در محدوده ای بین 15 تا 26 درجه قرار دارد و برگ آغازی در بالای 35 درجه سانتیگراد در کولیتوار Royal Soverign به میزان زیادی کاهش می یابد ولی رشد ویروس ها در گیاهان با تیمار گرمایی از 35 الی 38 درجه سانتیگراد متوقف می شود و اگر دما فقط چند روز افزایش یابد می توان امیدوار بود که ظاهر برگ ها برای شش هفته سالم باقی بماند.

ریشه ها در بهار و پائیز هنگامی که هوا خنک است بیشترین گسترش را دارند . ریشه ها در دمای 7 تا 32 درجه رشد می کنند اما بهترین دما برای آن ها به درجات پائین این محدوده بر می گردد. سیستم ریشه ای تنها بافتی است که در هنگام میوه دهی با کاهش بیوماس همراه است .

ریشه ها بعد از توقف تکثیر برگ ها در پائیز به رشد ادامه می دهند ولی آن ها تا وقتی که خاک یخ ببندد فعال باقی می مانند . ( قدرت جذب دارند ) دمای بالا در ناحیه ریشه ، در بالابردن رشد بخش هوایی گیاه بسیار موثر است . بیشترین رشد شاخساره ای توت فرنگی هنگامی است که دمای ریشه ای 24 درجه سانتیگراد باشد ولی در بالاتر از این دما رشد به طور محسوسی کاهش می یابد. همچنین محدوده دمای بین 18 تا 30 درجه سانتیگراد برای دمای ریشه ای روی رشد شاخساره (Shoot) توت فرنگی در طول فصل رویشی بی تاثیر است ولی به طور بارزی در بالاتر از 30 درجه، کاهش رشد در بخش هوائی بوته را ناشی می شود . اگر ریشه ها در دمای 26 درجه بیش از محدوده دمای مناسب در فصل سرد قرار گیرند ، رشد بعدی برگها و دمبرگها به طور فاحشی محدود می شود.

شدت نور

شدت نور s2 700 که با وسیله ای به نام پارمتراندازه گیری می شود.

آبیاری

توت فرنگی نسبت به دیگر محصولات از آبیاری استفاده ی بیشتری برده و عملکرد بیشتر ی خواهدداشت همچنین آبیاری باعث می شودکه مواد غذایی موجود در خاک برای گیاه قابل استفاده شود و از یخ بستن شکوفه ها جلوگیری به عمل می آورد، رشد رانرها را تسریع می کند، اندازه میوه ها را افزایش می دهد و ارقامی که دیرکشت شده اند عملکردشان افزایش خواهد یافت "هینی" و "وب " پیشنهاد کرد که با استفاده از روشهایی مانند کشیدن پوشش روی بوته ها، ایجاد تونل های کاشت، اصلاح گیاهانی که دیواره سلولی آنها قابلیت نفوذ کمتری داشته باشد می توانیم فقدان آب را از میوه های رسیده کاهش دهیم و به طبع آن انتظار عملکرد بالاتری داشته باشیم.

الف ) مقدار آبیاری

میزان استفاده از آب بسته به آب و هوا و سیستم کشت تغییر می کند . در طول دو هفته بعد از استقرار گیاه که با آبیاری بارانی همراه می باشد، مقدار آب مصرفی از 300-175 میلیمتر در هکتار (گزارش از کالیفرنیا) تا 1200 میلیمتر در هکتار در فلوریدا تغییر می کند. د ر مناطق مدیترانه با بسترهایی با پوشش پلاستیک و با آبیاری قطره ای در حدود 2000-1200 میلیمتر آب در هر فصل داده شده است. (بسته به محل ) استفاده از آبیاری بارانی برای زمین های با کشت ردیفی مورد محاسبه نبوده است ، اما به طور معمول 60 میلی متر آب در هفته در دوره رویشی گیاه مورد استفاده قرار گرفته است (بسته به میزان تبخیر).

ب )سیستم آبیاری

روشهای گوناگون آبیاری که برای کاشت توت فرنگی استفاده می شود عبارتند از: آبیاری سطحی، آبیاری قطره ای، آبیاری بارانی و... که انتخاب نوع آبیاری به شرایط زمین بستگی دارد. آبیاری نشتی درجاهایی استفاده می شود که لایه زیرین خاک سنگین بوده و نیز در جاهایی که شیب زمین یکنواخت باشد.

آبیاری بارانی در مناطقی قابل استفاده است که در آن مناطق استرس شوری یا استرس گرما (دما بیش از 29 درجه سانتیگراد) وجود داشته باشد و نیز در مناطقی که خطر یخبندان زمستانه برای شکوفه ها وجود دارد (دمای 7- درجه سانتیگراد) از این روش آبیاری می توانیم به منظور پیشگیری از یخ زدگی استفاده کنیم. مقدار آبی که برای کنترل یخ زدگی استفاده می شود به ازاء هر بوته 50 گرم است و زمان انجام این کار صبح هنگام می باشد.

امروزه استفاده از آبیاری قطره ای در تعداد زیادی از محصولات از جمله توت فرنگی یک روش کاملاً مفید و اقتصادی می باشد مزایای این روش آبیاری عبارتنداز: افزایش 15 الی 20 درصدی عملکرد30 درصد صرفه جویی درمصرف آب وانرژی، یکنواختی و پیوستگی برنامه های برداشت محصول، تامین مقدار مناسب آب در فصل زمستان و کاهش پوسیدگی میوه در مقایسه با زمانی که از آبیاری بارانی استفاده می شود.

تکینل و همکاران در مقایسه ای که روی سه روش آبیاری نشتی، بارانی، قطره ای انجام دادند مشاهد نمودند که کمترین عملکرد در روش آبیاری نشتی حاصل شد مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطره ای 38 درصد کمتر از آب مصرفی در روش نشتی و20 درصد کمتر از آب مصرفی در روش بارانی بود.

ج) زمان آبیاری

حساسیت توت فرنگی به استرس آب (اعم از کمبود یا بیش بود آب) کاملاً قابل درک است. اگر در مزرعه عمل تعریق رخ بدهد بیانگر این موضوع است که مقدار آب موجود در خاک گیاه بیش از حد نیاز است. در این رابطع برگهای جوان نسبت به برگهای مسن شاخص بهتری هستند و عمل تعریق می تواند به عنوان یک معیار در برنامه های آبیاری توت فرنگی در نظر گرفته شود دمای برگ و اختلاف دمای برگ با هوا، ازجمله شاخص های ناشی از استرس درجه –روز و شاخص استرس آب درگیاه هستند و همه این شاخص ها برای تشخیص استرس آب در توت فرنگی های کاشته شده در شرایط کنترل شده مفید می باشد.